कान्तिपुर अर्काइभ [अर्काइभ] सगरमाथाको चुचुरो टेक्ने प्रथम नेपाली महिला जब हिउँमा हराइन्...

 कान्तिपुर अर्काइभ

चैत्र ५, २०८१

कान्तिपुर संवाददाता

Read in English

255shares

काठमाडौँ — सन् १९७५ मा जापानकी जुन्को ताबेइ विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा चढ्ने पहिलो महिला हुन् । छिमेकी मुलुक भारतकी बेचेन्द्री पालले पनि १९८४ पहिलो पटक सगरमाथा चढेकी थिइन् । तर तीन दशकअघिसम्म नेपाली महिलाले सर्वोच्च शिखर सगरमाथा चढ्न सक्छन् भन्ने विषय आमनागरिकले पत्याउन नसक्ने विषय थियो ।

त्यही पृष्ठभूमिमा तीन पटक आरोहण प्रयास गरेर असफल भएकी सोलुखुम्बुको साविक चौरीखर्क गाउँविकास समिति–४ सुर्केकी पासाङ ल्हामु २०४९ फागुन २५ गते चौथो पटक सगरमाथा आरोहणमा निस्किन् । उनी आरोहणमा निस्कनु केही दिनअघि प्रथम आरोही महिला बेचेन्द्रीले आफ्नो २१ सदस्यीय आरोहण टोलीमा समावेश हुन आग्रह गरेकी थिइन् । तर पासाङले आफ्नै नेतृत्वमा सगरमाथा आरोहण गरेर नेपाली महिलाको कीर्तिमान राख्ने चाहनाले बेचेन्द्रीको प्रस्ताव अस्विकार गरेकी थिइन् ।

आफ्नै नेतृत्वमा सगरमाथाको चुचुरो टेक्ने इच्छा पूरा गर्न पासाङ ल्हामु पाँच जना पुरुष सहयोगीसहित आरोहणमा निस्किन् । आरोहणमा जाने क्रममा उनले सञ्चारकर्मीहरूसँग भनेकी थिइन्, ‘यसपल्टको प्रयास पनि असफल भए कहिल्यै पनि सगरमाथाको सपना देख्ने छैन ।’

उनको यो अठोटले २०५० वैशाख १० मा सार्थकता पायो । त्यो दिन उनी दिउँसो २.१५ मा सगरमाथाको चुचुरोमा पाइला टेक्न सफल भइन् । उनले नेपाली महिलाको साहस र आँटलाई विश्वसामु प्रमाणित गरेर देखाइन् ।

तर चुचुरोबाट फर्कने क्रममा हिउँको तुफानले आरोहीहरू सगरमाथामै घेरिए । तत्कालीन पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री रामहरि जोशीले पासाङ हिउँमा फसेको विषयमा ताजा जानकारी नभएको बताएपछि परिस्थिति झन् अन्योल बन्यो । सरकारले तत्कालीन शाही नेपाली सेनालाई उद्धारका लागि खटायो । तर तत्कालै काम हुन सकेन ।

सेनाले उद्धारका लागि हेलिकोप्टर उडाउन शनिबार परेकाले स्विकृति लिनुपर्ने र प्राविधिक पक्ष तयार हुनुपर्ने कारण देखाएर भोलिपल्ट मात्र एक्सनमा जान सकिने बताएको थियो । आरोहण दलका आयोजक थाम्सेर्कु ट्रेकिङ एण्ड एक्सपीडिसनका सञ्चालक छिरिङ शेर्पाले सफल आरोही जीवित फेला पर्ने सम्भावना कम रहेको अनुमान गरिरहेका थिए । उनले जे भए पनि छिटो उद्धार गर्नुपर्ने भन्दै सम्बन्धित निकायलाई हारगुहार गरिरहेका थिए ।

पर्यटन मन्त्रालयका अनुसार पासाङले तल ओर्लन कठिन भएकाले सगरमाथा चुचुरोको दक्षिणी मोहडामा एक रात बिताएको जानकारी प्राप्त भएको थियो । उनीसँगै गएका सोनम छिरिङ र पेम्बा नुरु पनि सँगै बसेका थिए ।

दुई छोरी र एक छोराकी आमा ३२ वर्षीया पासाङसँगै गएका दावा तासी शेर्पा, पेम्बा दोर्जे शेर्पा र लाक्पा नुरु शेर्पा भने त्यो दिन दोस्रो शिविरमा फर्केका थिए । अक्सिजन लिन दोस्रो शिविरमा झरेका पेम्बा नुरुले माथि चढ्न नसकेको बताएकी थिइन् ।

सगरमाथा चढ्ने मौसम भएकाले दक्षिणी मोहडामा पुगेका कोरियाली महिला टोलीले उद्धारका लागि सहयोग गर्ने तत्तपरता देखाए पनि हुरीका कारण जान नसकेको खबर पनि प्राप्त भएको थियो । सञ्चार सम्पर्क पनि हुन नसकेकाले आफू अलमलमा परेको एक्सपिडिसनका छिरिङले गुनासो गरेका थिए ।

सगरमाथाको आधार शिविरमा सरकारी वातावरण अधिकारी १४ जनासहित तीनवटा आरोहण दल बसेको थियो । छिरिङले सगरमाथामा रहेको भारतीय आरोही दलसँग रहेको रेडियो केन्द्र र भूउपग्रहबाट सम्पर्क गर्न सकिने भए पनि नगरेको बताएका थिए ।

सरकारले भने सगरमाथा चढ्ने विश्वमा दसौं तथा नेपालकी प्रथम महिलालाई सगरमाथा चढ्न सफल भएकामा बधाई दिएको थियो । नाति–नातिना हेर्न सोलुबाट काठमाडौं आएका पासाङका ६८ वर्षीय बाबु फुर्बा किता शेर्पाले छोरीको ऐतिहासिक सफलताले आफू भनिनसक्नु खुसी भएको बताएका थिए ।

ब्रिटिसका पूर्वसैनिक फुर्बाले पासाङ सानैदेखि साहसिक र नयाँ काम गरेर देखाउने खालकी भएको बताएका थिए । सोनाम शेर्पा भने दोस्रो शिविरमा बसेर सगरमाथा चढ्ने विश्वकी १७ औं र नेपाली प्रथम महिला भएकी आफ्नी श्रीमती पासाङको प्रतीक्षा गरिरहेका थिए । नेपालकी महिला पहिलो पटक सगरमाथा चढ्न सफल भएको खुसी एकातिर थियो भने उनी कुन अवस्थामा कहाँ छिन् यकिन नभएको अन्योल पनि त्यत्तिकै थियो ।

अहिलेको जस्तो सञ्चार माध्यम नभएका कारण आमनागरिक र सरकारसमेत छिटो र भरपर्दो सूचनाबाट वञ्चित थियो । यही विषयको सेरोफेरोमा रहेर कान्तिपुर दैनिकले २०५० वैशाख १३ मा पत्रकार नारायण वाग्लेको वाइलाइनमा ‘सगरमाथा चुचुरोमा प्रथम नेपाली महिला, सफल आरोहीहरू गम्भीर संकटमा’ शीर्षक समाचार पहिलो पृष्ठमा प्रकाशन गरेको थियो ।

प्रस्तुति : ऋषिराम पौड्याल

प्रकाशित : चैत्र ५, २०८१ १७:०४https://ekantipur.com/Kantipur-Archive/2025/03/18/archive-when-the-first-nepalese-girl-to-climb-the-peak-of-everest-got-lost-in-the-snow-26-46.html