LIBJU-BHUMJU

  भानुभक्त आचार्य, भानुभक्तको रामायण र भानुभक्तका सालिक सुनिल उलक  भानुले रामायण नेपाली भाषामा लेखेको चर्चा निकै भेटिन्छ । तर भानु जन्मनु भन्दा १०० वर्ष भन्दा अगाडि नै दुखी भारोले रामायण नेवारी भाषामा लेखेका थिए । त्यसबेला उपत्यका पुरै नेवारीमय थियो र पनि दुखी भारोको रामायणको चर्चा खासै चलेन । उनको रामायण समाजको अगाडि ल्याउने कुनै मोतिराम जन्मि दिएनन् भन्नु पर्ला । किन भने भानुमक्त पनि जीवनकालमा त्यसै हराएका थिए । मोतिरामले टपक्क टिपेर बाहिर ल्याएका थिए । अन्यथा भानुभक्तको विषयमा उल्लेख नै हुन नै पाउँदैनथ्यो कि !! तर दुखको कुरा भानुलाई सम्पूर्ण नेपाली सामु उभ्याउने मोति आफै यो संसारमा धेरै लामो समय रहेनन् । केवल ३० वर्षकै उमेरमा मोतिले यो संसारबाट बिदा लिए । बि.सं. १८७१ असार २९ गते भानु चुँदी रम्घामा जन्मेका थिए । चुँदीकै सम्वन्धमा यो कविता भानुले कोरेको भनिन्छ । भर् जन्म घाँस तिर मन् दिई धन कमायो नाम क्यै रहोस् पछि भनेर कुवा खनायो । घाँसी दरिद्र घरको तर बुद्धि कस्तो म भानुभक्त धनी भैकन किन यस्तो । मेरा ईनार न त सत्तल पाटि क्यै छन् जे धन चीजहरु छन् घर भित्रनै छन् । त्यस घाँसी...

  सप्तपाताल पोखरीसहित पाटन सहर देखिने एक सय वर्षअघिको तस्बिर । प्रकृति अधिकारी  २८ असार २०८२, शनिबार   पोखरी परिसरमा सिमेन्टको प्रयोग गरिएको छैन । बालुवा, इँटा, माटो, सुर्की र चुनाको प्रयोग गरिएको छ । कम पानी सोस्ने गुण भएकाले ठिमीको कालो माटो ल्याइएको छ । पोखरीमा चार इन्च बालुवा राखिएको छ भने त्यसमाथि १० इन्च कालो माटो र त्यसमाथि इँटा छापिएको छ । स्मरण गरौँ– विक्रम संवत् १९९० को महाभूकम्प । ललितपुर मङ्गलबजारको कोतमा रहेको पाटन स्कुल (हाल : पाटन मावि) को भवन पनि क्षतिग्रस्त भयो । लगनखेलको पोखरीका डिलमा बाँस र परालको टहरा बनाई स्कुल सारियो । तीन वर्षसम्म त्यसै स्थानमा स्कुल रह्यो । पाटनढोकामा जग्गा प्राप्ति गरी १९९३ सालमा स्कुल स्थानान्तरण गरियो । प्रसङ्ग स्कुल वा भूकम्पको होइन; लगनखेलका दुई पोखरीको हो– सप्तपाताल र कमलपोखरी । त्यतिबेला पाटन स्कुलले अस्थायी रूपमा मात्र पोखरी क्षेत्र अतिक्रमण गरेको थियो ।  लगनखेल अर्थात् नेवारीमा ‘ल गः ख्य’ अर्थात् पानी जम्ने चौर । लगनखेलमा ठुला चार वटा पोखरी थिए–  ‘पलेस्वाः पुखु’ अर्थात् कमलपोखरी, त्योसँग जोडिएको अर्को सानो पोखरी,...